میلگرد بستر چیست و مزایا و معایب آن

در صنعت ساختمان سازی، نحوه ی صحیح استفاده از میلگرد بستر می تواند تأثیر زیادی بر استاندارد نهایی پروژه ی ساخت و ساز داشته باشد. چرا که غلبه بر نیروهای کششی و فشاری یکی از مواردیست که باید در هنگام احداث یک ساختمان به آن توجه کرد. اگر شما در پروژه ی ساختمان سازی خود با یک تیم حرفه ای و متعهد معماری همکاری می کنید، قطعاً به موارد این چنینی برخواهید خورد. هیرکاناسازه با داشتن تیمی متخصص و حرفه ای آماده ی پذیرش سفارش طراحی و اجرای میلگرد بستر برای ساختمان شما می باشد. برای مشاوره با کارشناسان ما در هیرکاناسازه تماس حاصل فرمایید. اما میلگرد بستر چیست؟ مزایا و معایب میلگرد بستر کدامند؟ ضوابط میلگرد بستر چیست؟ و سوالاتی از این دست که ما در این مقاله به آن ها خواهیم پرداخت. تا انتها ما را دنبال نمایید.

میلگرد بستر چیست؟

تاریخچه استفاده از میلگرد بستر به سال های 1813 برمی گردد. پس از این که برای اولین بار در آمریکا مورد استفاده قرار گرفت، بعدها به دلیل نوع مقاوم سازی این مصالح در کشورهای اروپایی و کانادا نیز رواج بسیار یافت. اما از آن جا که ایران همواره از دیرباز تا کنون به دنبال پیشرفت و گسترش صنعت ساختمان سازی خود بوده، در سال 1392 شمسی به طور رسمی استفاده از انواع میلگرد بستر را در آیین نامه ساختمانی خود آورده است تا مهندسان هنگام احداث یک ساختمان، از این روش برای مقاوم سازی هرچه بیشتر آن استفاده نمایند. حال می خواهیم بدانیم میلگرد بستر چیست؟
میلگرد بستر یک نوع از مصالح است و علت استفاده از میلگرد بستر و در حقیقت هدف از کاربرد میلگرد بستر به منظور مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله و باد و طوفان می باشد. برای مقاوم سازی از روش های مختلفی استفاده می شود و میلگرد بستر یکی از این روش هاست. همانگونه که آرماتور برای بهبود عملکرد ساختار دیوارها و ستون های موجود در ساختمان که با هدف ایجاد مقاومت اضافی در برابر حوادث گوناگون است، میلگرد بستر نیز برای کاهش خطر ترک خوردن در غلظت تنش در اطراف دهانه ها یا در نتیجه حرکت از جمله کنترل انقباض، مورد استفاده قرار می گیرد.
ساختار میلگرد بستر را می توان این گونه توصیف کرد که یک جفت مفتول طولی تغییر شکل یافته می باشند که برای استفاده از آن ها، مفتول های عرضی را به صورت نردبانی یا اصطلاحاً خرپایی مابین این دو مفتول جوش می دهند. این میلگردها دارای شیارهای آج داری در سطوح خود می باشند که به منظور برقراری تماس بهتر با ملات یا بتن تعبیه شده است. از آن جا که جنس میلگرد بستر باید به گونه ای باشد که در طول زمان دچار فرسایش و زنگ زدگی نشود، از فولادهای ضد زنگ برای این منظور استفاده می کنند که در نهایت کیفیت و طول عمر آن ها را بیشتر می کند.

ویژگی های میلگرد بستر

میلگرد بستر دارای ویژگی هاییست که آن را نسبت به سایر میلگردها متمایز می کند. از جمله مهم ترین ویژگی میلگرد بستر، افزایش مقاومت ساختمان در برابر نیروهای کششی مانند باد، طوفان و زلزله است. این میلگرد نیروهای خارجی و فشار وارد آمده به سازه یا بنا را دریافت می کند و با تحمل نیروهای کششی از فروپاشی و آسیب دیدن ساختمان جلوگیری به عمل می آورد. یکی دیگر از چندین ویژگی میلگرد بستر که بسیار مهم نیز می باشد، جنس آن است که از مفتول فولادی ضد زنگ تولید می گردد. به دلیل این که میلگرد بستر داخل دیوار و مابین ملات و آجر قرار می گیرند و تا عمق مشخصی داخل ملات فرو می روند، باید از جنسی باشند که در اثر گذشت زمان و تماس با رطوبت دچار فرسایش و زنگ زدگی نشوند. چرا که در آن حالت نه تنها مقاومت ساختمان را افزایش نمی دهد بلکه بیشتر باعث تخریب و آسیب دیدگی به قسمت های مختلف بنا می گردد.
میگرد بستر یک نوع از مصالح ارتقا یافته می باشد که باعث مهم بودن آن گردیده است. از جمله ویژگی میلگرد بستر که سبب افزایش مقاومت آن شده است، کنگره ای شکل بودن آن است. این میلگردها در واقع مفتول های کنگره ای شکلی هستند که نحوه ی اتصالات آن ها به صورت مستقیم و بهینه شده است. در حقیقت تغییراتی که روی شکل، نحوه اتصال، کنگره ای شدن و خرپایی یا همان جوش خوردن نردبانی بین دو مفتول اعمال می شود، باعث مقاومت بیشتر میلگرد بستر شده است.

مزایای میلگرد بستر

میلگرد بستر مانند هر نوع مصالح دیگری که ساخته دست بشر است، مزایا و معایبی دارد. اما شما هم با مطالعه ی مزایای میلگرد بستر خواهید دریافت که باوجود فواید و مزایای بی شمار آن، استفاده از چنین کالایی در ساختمان سازی بسیار کاربردی خواهد بود. از جمله مزایای میلگرد بستر می توان به موارد زیر اشاره نمود:
1- قابلیت سازگاری با انواع دیوارها مانند بلوک سیمانی، لیکا، هبلکس، سفال، آجر فشاری، بلوک های ACC و ... یکی از مزایای میلگرد بستر به شمار می رود. اگر شما در حال ساخت چندین ساختمان یا حتی یک ساختمان هستید که در برخی دیوارها متریال آن ها متفاوت است به راحتی می توانید از میلگرد بستر داخل تمامی دیوارهای خود استفاده نمایید. نکته ای که باید به آن توجه کنید اینست که در استفاده از میلگرد بستر برای دیوارهای باربر یا غیر باربر، باید حتماً مقاوم سازی آن ها براساس آیین نامه انجام شود.
2- هدف از استفاده میلگرد بستر چیست؟ مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله که یکی از مزایای میلگرد بستر در حقیقت خاصیت مهاربند بودن آن است و به همین منظور استفاده می شود. این روش علاوه بر خاصیت نگه دارندگی، نیروی برشی دیوار را به سازه منتقل نخواهد کرد. استفاده از میلگرد بستر باعث مقاوم نمودن دیوارها در برابر زلزله می شود و در هنگام لرزش، مانند یک مهاربند فشار وارده روی تیرها و ستون ها را به مقدار زیادی کاهش می دهد و موجب افزایش ظرفیت لرزه ای ساختمان یا همان مقاومت در برابر زلزله می گردد.
3- نحوه اجرای میلگرد بستر به گونه ایست که میلگرد به داخل ملات که همان بستر میلگرد می باشد کمی فرو می رود و در حقیقت میلگرد بستر به ملات متصل می شود. همین اتصال سبب ایجاد مقاومت بیشتر دیوار در برابر نیروهای کششی وارد شده و لرزش زمین در اثر زلزله می شود و از تکان های شدید دیوار و تلورانس آن جلوگیری می کند.
4- اگر بخواهیم یکی از مزایای میلگرد بستر را برای افرادی بگوییم که در ساخت و ساز اولویت اولشان سود و منافع مالی می باشد، می توان به صرفه ی اقتصادی آن اشاره نمود. استفاده از میلگرد بستر کمتر از نیم درصد هزینه ساخت را شامل می شود ولی در نهایت از 70 درصد خسارتی که ممکن است در هنگام زلزله به ساختمان و ساکنین آن وارد شود می کاهد.
5- یکی از روش هایی که می توان برای کاهش نیروی داخلی دیوار در هنگام زلزله به کار برد، استفاده از یونولیت در بین ستون ها و دیوارهای موجود در ساختمان است. با جداسازی دیوارها و ستون ها از یکدیگر باعث کاهش میزان لرزش بین دیوار و ستون می گردد. از دیگر مزایای میلگرد بستر نیز همین جداسازی دیوار‌ها و ستون‌ها می باشد که با این کار فشار بین دیوارها و ستون ها کاهش پیدا کرده و آسیب پذیری در هنگام وقوع زلزله به حداقل می رسد.
6- مخفی بودن و دیده نشدن، یکی دیگر از مزایای میلگرد بستر می باشد. با وجود چنین ظرافتی، در هنگام نازک کاری، هیچ اثری از آن بر روی دیوار دیده نخواهد شد و دلیل آن هم اینست که میلگرد بستر داخل ملات فرو می رود و ردی از خود به جای نمی گذارد. این کار باعث کاهش ضخامت لایه ی رویی دیوار یا همان پلاستر دیوار می گردد.
7- از دیگر مزایای میلگرد بستر عبارتند از: اتصال دیوارهای متقاطع یا دو لایه به یکدیگر، امکان نصب به صورت عمودی، عدم نیاز به دوغاب بندی، ایجاد اتصال مکانیکی برای نمای بنایی، عدم تغییر در ساخت دیوار و موارد این چنینی می باشد.

معایب میلگرد بستر

میلگرد بستر باتوجه به مزایای بیشماری که تنها به ذکر چند مورد از آن بسنده کردیم، معایب چندانی ندارد. تنها نکاتیست که باید در هنگام استفاده از میلگرد بستر به آن توجه شود. از جمله این نکات یا به تعبیر برخی از مهندسان معایب میلگرد بستر عبارتند از:
◘ نحوه ی اجرا میلگرد بستر و استفاده از آن نیاز به انجام محاسبات مهندسی ویژه ای دارد، در غیر این صورت نه تنها پرفایده نخواهد بود، بلکه زیان بار نیز می باشد. چرا که در صورت بروز اشتباه یا سهل انگاری در محاسبات، می تواند خسارات زیادی را به سازه وارد کند.
◘ سفارش اجرای میلگرد بستر باید براساس استانداردهای نظام مهندسی صورت پذیرد. زمانی که شما به عنوان مالک یا کارفرما به یک شرکت معماری، سفارش اجرای میلگرد بستر می دهید، باید توجه داشته باشید که اجرای آن براساس استانداردهای لازم صورت پذیرد و نکاتی که داخل آیین نامه ذکر شده، حتماً رعایت شود تا خدایی نکرده باعث به وجود آمدن خسران نشود.
◘ انتخاب درست ضخامت قطر میلگرد بستر نسبت به سازه و دیوار، یکی از معایب میلگرد بستر در نگاه مهندسین معمار می باشد. چرا که انتخاب آن مستلزم دقت و رعایت استانداردهای لازم است و همین امر ممکن است کمی از سرعت انجام پروژه بکاهد. به همین علت بسیاری از افراد، متغیر بودن سایز قطر میلگرد را جزو معایب میلگرد بستر می دانند.

کاربرد میلگرد بستر

میلگرد بستر را در دیوارهای مختلف می توان استفاده کرد. اما مهم ترین محل های کاربرد میلگرد بستر را اگر بخواهیم به صورت تیتروار بگوییم می توان به موارد زیر اشاره نمود، از جمله:
• انواع دیوارهای سفالی، آجری، ملات سیمانی، باربر، غیر باربر و ...
• دیوارهای دارای درب و پنجره یا دیوارهای بازشو
• ستون ها
• به منظور اتصال دیوارهای متقاطع
• به منظور جداسازی دیوارها و ستون ها
و ...

ضوابط میلگرد بستر

سازمان نظام مهندسی ایران به منظور استفاده بهینه از این نوع مصالح، ضوابطی را برای نحوه ی نصب و اجرای آن در نظر گرفته که برای هر ساختمانی باید براساس استانداردهای مندرج در آیین نامه از میلگرد بستر استفاده کند تا عملکرد مثبتی برای ساختمان داشته باشد. بسیاری از این موارد مشابه قوانین و ضوابط بین المللی بوده و باید بند بند آن را رعایت کرد و ما عیناً تمامی قوانین و مقررات را بدون کم و کاستی در این جا آورده ایم. از جمله این ضوابط و مقررات عبارتند از:
1- بست باید به شکل افقی روی سازه متصل شود.
2- از تفنگ، پیچ، رول بولت و میخ های فلزی مخصوص برای اتصال بست استفاده کنید.
3- فاصله ی چهار طرف بست، حداقل چهار سانتی متر باشد.
4- در ۲۰ سانتی متر انتهایی، میلگرد را با خمش ۹۰ درجه ای درون بست قرار دهید.
5- حداقل ضخامت ملات برای مدفون کردن میلگرد ۱٫۵ سانتی متر است.
6- در صورتی که طول دیوار بیشتر از ۳٫۶ متر است یک همپوشانی ۲۵ سانتی متری یا ۷۵ برابری قطر میلگرد نیاز است.
7- در صورت نصب در دیوارهای بازشو باید از هر طرف دهانه ی درب یا پنجره، حداقل ۶۰۰ میلی متر ادامه یابد.
8- استفاده از میلگرد به این شکل، نیازی به دوغاب ندارد.
9- سطح مقطع میلگرد بستر باید قطری به اندازه 4 میلی متر با عرض 5 یا 11 سانتی متر داشته باشد.
10- پوشش و جنس رویی میلگرد بستر باید از فولاد ضد زنگ گالوانیزه باشد.
11- به منظور چسبندگی بیشتر بین میلگرد بستر و ملات، میلگرد باید از نوع آجدار انتخاب شود.
12- تعداد میلگرد بستر مورد استفاده بسته به نقش و ارتفاع دیوار دارد. طبق استاندارد بین المللی برای هر 40 سانتی متر ارتفاع، یک میگرد بستر مورد نیاز می باشد.

جمع بندی

از جمله مهم ترین مزایای میلگرد بستر می توان به افزایش استقامت دیوارها و در مجموع مقاومت ساختمان در برابر باد و طوفان شدید و یا زلزله اشاره نمود. میلگرد بستر با تحمل نیروهای خارجی و فشار وارد شده بر سازه، از آسیب دیدگی ساختمان جلوگیری می نماید. هیرکانا سازه یکی از چندین شرکت معتبر در زمینه ی سفارش طراحی و اجرای میلگرد بستر می باشد. در صورت تمایل به دریافت مشاوره در خصوص نحوه اجرای میلگرد بستر می توانید با کارشناسان ما صحبت کنید.