سازه ها و ساختمان های معروف اجرا شده با سقف وافل

چکیده : سقف وافل به دلیل قابلیت‌هایش در اجرای دهانه‌های بلند و سبکی سازه، در بسیاری از پروژه‌های شاخص معماری و مهندسی در سراسر جهان به کار رفته است. در این مقاله، مجموعه‌ای از ساختمان‌های معروف ایران و جهان را که از این سیستم هوشمند استفاده کرده‌اند، معرفی و دلایل فنی انتخاب سقف وافل در این سازه‌های بزرگ را بررسی می‌کنیم.

سقف وافل یک سیستم سازه‌ای پیشرفته و دو طرفه است که با آرایش شبکه‌ای از تیرچه‌های متعامد، وزن مرده ساختمان را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد. اما دستیابی به این هندسه مشبک و حذف هوشمندانه بتن‌های ناکارآمد، نیازمند ابزاری دقیق برای شکل‌دهی است. در واقع، کلیدی‌ترین عنصر اجرایی در این سیستم، قالب وافل است که با ایجاد فضاهای توخالی منظم، بتن‌ریزی را صرفاً به نواحی تیرچه‌ها محدود می‌کند. طراحی خاص این قالب‌ها علاوه بر صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف مصالح، بستر فنی لازم برای اجرای دهانه‌های بلند و همچنین ایجاد داکت‌های طبیعی جهت عبور و نگهداری تاسیسات را فراهم می‌آورد؛ ویژگی‌هایی که موجب محبوبیت روزافزون این سیستم در پروژه‌های عمرانی داخلی و بین‌المللی شده است.

سازه‌های سقف وافل معروف در ایران

در ایران پروژه‌های متعددی با استفاده از سیستم وافل اجرا شده؛ در ادامه با برخی از آن‌ها آشنا خواهیم شد:

1. پارکینگ طبقاتی چیتگر (تهران)

این پروژه یک پارکینگ ۹ طبقه با زیربنای ۴۰۰,۰۰۰ مترمربع بوده که بزرگ‌ترین دهانه آن ۲۵ متر است. در این پروژه گسترده از قالب‌های وافل برای تحقق چنین دهانه‌های وسیعی بهره برده‌اند.

1. مجتمع تجاری شهر فرش (تهران)

این پروژه تجاری با سه بلوک در شهرک آزادی تهران (متراژ کل ۲۵۰۰ مترمربع) به کمک قالب‌های وافل اجرا شده است. استفاده از سیستم وافل در این پروژه امکان اجرای دهانه‌های حدود ۱۱ متری و نمای اکسپوز بتنی زیبا را فراهم کرد.

1. سقف وافل ایستگاه راه‌آهن (اصفهان)

ایستگاه راه‌آهن اصفهان از جمله پروژه‌های قدیمی است که در ایران با استفاده از سقف وافل اجرا شد. جالب است بدانید که این ایستگاه قطار در سال 1352 احداث شده و به عنوان یکی از پروژه‌های مشهور سقف وافل در ایران شناخته می‌شود.

1. معماری سقف ساختمان کتابخانه‌ی ملی ایران

ساختمان کتابخانه ملی ایران از دیگر بناهای مشهور در ایران محسوب می‌شود که با سقف وافل اجرا شده است. این ساختمان در سال 1328 احداث شده اما در زمان توسعه این بنا در سال‌های پس از افتتاح، از سقف وافل در آن بهره برده‌اند.

1. اجرای سقف فرودگاه بین‌المللی شهید مدنی تبریز، ایران

سقف وافل در فرودگاه‌ها نیز به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، فرودگاه بین‌المللی شهید مدنی تبریز یکی از فرودگاه‌های اجرا شده با استفاده از سیستم وافل در ایران محسوب می‌شود. این فرودگاه در سال 1329 مورد بهره‌برداری قرار گرفت اما در سال‌های بعدی و هنگام احداث ترمینال‌های جدید، در آن از سیستم سقف وافل نیز استفاده شد.

۶. پروژه صنعتی تحقیقاتی هما فارمد (پردیس)

این پروژه در پارک علم و فناوری، انتهای نوآوری 16 ، (جنوب شهرک) شهر پردیس اجرا شده و در آن از دال بتنی مسطح دو طرفه با قالب غیرماندگار بهره‌گیری شده است.

۷. بیمارستان تخصصی تامین اجتماعی خرم آباد

این پروژه شامل ساختمان پلی کلینیک تخصصی بیمارستان تأمین اجتماعی خرم آباد در متراژ 4300 متر مربع در 2 طبقه بوده که هر سقف آن 2150 متر مربع با سیستم سازه بتنی قاب خمشی با سقف وافل دو طرفه اجرا شده است.

سقف وافل در کاخ آپادانا تخت جمشید

شاید برایتان جالب باشد که بدانید سقف وافل حتی در بنای باستانی تخت جمشید نیز استفاده شده است! این بنا قدمتی در حدود 2500 سال دارد. در برخی از سقف‌های این عمارت الوارهای متعامد را می‌بینیم که برای باربری دو طرفه‌ی سقف وافل از آن‌ها استفاده شده و به همین دلیل سیستم سقف وافل در این بنا شکل گرفته است. استفاده از این سقف امکان اجرای دهانه‌های بلند را در بنای تخت جمشید و به ویژه کاخ آپادانا فراهم ساخت.

بیشتر بخوانید : سقف وافل چیست؟ 

ساختمان‌های سقف وافل شاخص جهانی

سقف وافل نه تنها در ایران، بلکه در سراسر دنیا طرفداران زیادی دارد. در ادامه، با برخی از پروژه‌های مشهور که در آن‌ها از سقف وافل استفاده شده آشنا خواهیم شد:

1. موزه هنرهای زیبای مونترال (کانادا)

سقف موزه‌های جدید این مجموعه در مونترال دارای دال بتنی‌ شبکه‌ای هستند که به‌ صورت اکسپوز اجرا شده است. منتقدان معماری علاقه زیادی به سقف این موزه نشان داده‌اند. ساختار لایه لایه تیرچه‌های وافل در این سقف به خوبی به چشم می‌آید و خودِ سازه نیز نقش المان تزئینی ساختمان را ایفا می‌کند.

1. تئاتر ملی لندن (انگلستان)

سالن‌های اجرای این مجموعه با سقف بتنی وافل طراحی شده‌اند. معماران متخصص با بررسی این سازه به استفاده از سیستم سقف وافل در سقف تئاتر ملی اشاره نموده‌اند که این سیستم، ضمن استحکام زیاد، ظاهری منظم و جذاب نیز به سقف بخشیده است.

1. مرکز هنرهای کنفدراسیون در چاپل‌تاون (کانادا)

این مجموعه فرهنگی دارای بخش‌هایی با سقف وافل است. در یکی از بخش‌های مرکز کنفدراسیون، بخش پوشش بتنی سقف حذف شده و نورگیرهای منشوری در لبه شبکه وافل تعبیه شده‌اند تا نور طبیعی بیشتری وارد شود.

1. کلکسیون هنرهای ییل (نیوهیون، آمریکا)

یکی دیگر از سازه‌های مشهور، کلکسیون هنرهای ییل، اثر لوئیس کان در دهه ۱۹۵۰، از جمله نخستین کاربردهای مدرن سقف وافل است. سقف گالری هنر ییل با هندسه چهارگوش منظم (tetrahedral waffle) پوشانده شده که امکان اجرای پلان باز را فراهم نموده است. این پروژه نشان می‌دهد که حتی در معماری تاریخی مدرن نیز سقف وافل کاربرد داشته است.

1. موزه هنر سنت‌لوئیس (ایالات متحده)

بنای جدید این موزه که توسط دیوید چیپر در سال 2013 طراحی شده یک سقف عظیم بتنی ابر وافل (super-waffle) دارد. پروژه موزه هنر سنت لوئیس نمونه‌ای جذاب از قدرت معماری معاصر با استفاده از سقف‌های شبکه‌ای برای فضاهای فرهنگی عظیم را نشان می‌دهد.

1. کتابخانه روبارتس (تورنتو، کانادا)

در آخر می‌رسیم به کتابخانه روبارتس واقع در تورنتوی کانادا که از جمله شاخص‌های معماری مدرن در کاناداست. سقف‌ این کتابخانه به صورت چند ضلعی‌های متعامد یا وافل‌های مثلثی اجرا شده و طراحی پیچیده و در عین حال بسیار جذابی دارد.

سخن آخر

مطالعات و تجربیات اجرا در پروژه‌های متعدد به ما نشان داده که استفاده از سقف وافل دارای مزایای فنی و اقتصادی چشمگیری است. به عنوان مثال، در یک پروژه ساختمانی مسکونی در تهران، کاربرد سقف وافل باعث بهبود عملکرد لرزه‌ای و فنی سازه، سهولت بیشتر در اجرا، کاهش حجم بتن مصرفی، حذف ستون‌های میانی مزاحم و افزایش فضای پارکینگ شده است. با توجه به تمامی ویژگی‌های مذکور، سقف وافل با وجود پیچیدگی‌های اجرایی خاص، یک راه‌حل بهینه برای پروژه‌های مدرن با دهانه‌های وسیع محسوب می‌شود.